تجزیه و تحلیل تکنیکال اساسا بررسی رویدادهای قبلی بازار، به عنوان روشی برای امتحان و پیش بینی روندهای آینده‌ی قیمتی است. از بازارهای سنتی گرفته تا بازار مربوط به رمزارزها، بیشتر معامله‌گران برای انجام تحلیل‌های خود از ابزارهای مختلفی استفاده می‌نند که RSI یکی از آن‌هاست.
شاخص قدرت نسبی از جمله اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال است که در اواخر دهه‌ی 1970 به عنوان ابزاری معرفی شد که معامله‌گران می‌توانند از آن برای بررسی عملکرد یک سهام در طی یک دوره‌ی زمانی معین استفاده کنند. این شاخص اساسا یک اسیلاتور مومنتوم است و میزان حرکات قیمتی و همچنین سرعت (مقدار نوسان) این حرکات را اندازه‌گیری می‌کند. RSI بسته به جایی که معامله‌گر از آن استفاده می‌کند و با توجه به نوع معاملات او، می‌تواند یک ابزار بسیار مفید باشد.
شاخص قدرت نسبی یا RSI توسط جی ولز وایلدر در سال 1978 معرفی شد. وی تعریف این شاخص را در کتاب خود به نام “مفاهیم جدید سیستم معاملاتی تکنیکال” به همراه سایر اندیکاتورهای تکنیکال مثل پارابولیک سار (Parabolic SAR)، میانگین محدوده واقعی (ATR) و شاخص میانگین جهت دار (ADX) ارائه داد.
وایلدر قبل از این که یک تحلیل‌گر تکنیکال باشد، به عنوان مهندس مکانیک و مشاور املاک فعالیت می‌کرد. وی انجام معاملات سهام را در حدود سال 1972 آغاز کرد، اما خیلی موفق نبود. چند سال بعد وایلدر تجارب و تحقیقات خود را در قالب فرمول‌های ریاضی و شاخص‌هایی که بعدها توسط معامله‌گران سراسر جهان تایید شد، گردآوری کرد. این کتاب تنها در 6 ماه نوشته شد و علی‌رغم آن که قدمت آن به دهه‌ی 1970 بازمی‌گردد، هنوز هم مرجع بسیاری از معامله‌گران است.
اندیکاتور RSI چگونه کار می کند؟
به طور پیش فرض، RSI تغییرات قیمت یک دارایی را در طی یک دوره 14 تایی (14 روز برای نمودارهای روزانه یا 14 ساعت برای نمودارهای ساعتی و غیره) اندازه‌گیری می‌کند. در این اندیکاتور میانگین سودی دارایی در بازه‌ی زمانی مشخص بر میانگین ضرر در همان بازه زمانی تقسیم می‌شود. مقدار RSI بین 0 تا 100 متغیر است.
همان‌طور که گفته شد شاخص قدرت نسبی یک اندیکاتور اندازه‌گیری مومنتوم است که میزان تغییر قیمت را اندازه‌گیری می‌کند. افزایش شتاب حرکتی و افزایش قیمت، نشان می‌دهد که سهام یا دارایی به طور فعال در بازار خرید می‌شود. اگر حرکت نزولی باشد، یعنی فشار فروش افزایش یافته است.
RSI همچنین یک اندیکاتور نوسانی است و این امکان را فراهم می کند تا معامله‌گران بتوانند نقاط خرید و فروش بیش از حد (اشباع خرید و فروش) را در بازار شناسایی کنند. این شاخص، قیمت دارایی را در یک بازه‌ی 14 دوره‌ای با اعداد 0 تا 100 ارزیابی می‌کند. اگر مقدار RSI برابر یا کمتر از 30 باشد نشان می‌دهد که احتمالا دارایی به سمت سطح اشباع فروش یا فروش بیش از حد پیش می‌رود. مقدار 70 یا بالاتر نشان می‌دهد که دارایی در حال رسیدن به بالاترین قیمت یا خرید بیش از حد در آن دوره‌ی زمانی است.
اگر چه تنظیمات RSI به طور پیش‌فرض برای یک دوره‌ی 14تایی است، اما معامله‌گران ممکن است برای افزایش حساسیت این ابزار، از دوره‌ی زمانی کمتر و یا برای کاهش حساسیت از دوره‌ی زمانی بیشتری استفاده کنند. بنابراین RSI در یک دوره‌ی زمانی 7روزه نسبت به دوره‌ی 21روزه حساسیت بیشتری دارد. علاوه بر این برای دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت، مقدار RSI برای مشخص شدن نقطه فروش یا خرید بیش از حد باید 20 و 80 (به جای 30 و 70) در نظر گرفته شود. به این ترتیب احتمال دریافت سیگنال‌های کاذب کمتر است.
نحوه استفاده از RSI در شناسایی واگرایی
علاوه بر مقادیر 30 و 70 شاخص قدرت نسبی که می‌تواند شرایط اشباع خرید و فروش را نشان دهد، معامله‌گران از RSI برای پیش‌بینی احتمال معکوس شدن روند و یا یافتن سطح حمایت و مقاومت استفاده می‌کنند. این عملکرد مبتنی بر واگرایی صعودی و نزولی است.
واگرایی صعودی شرایطی است که قیمت و مقدار RSI در جهاتی مخالف یکدیگر حرکت کنند. بنابراین مقدار RSI افزایش می‌یابد و به سطوح بالاتری می‌رسد. در حالی که قیمت در حال افت است و به سطوح پایین خود می‌رسد. این اتفاق واگرایی صعودی نامیده می‌شود و نشان می‌دهد که با وجود کاهش قیمت، قدرت خرید افزایش پیدا می‌کند.
در مقابل، واگرایی نزولی زمانی است که علی‌رغم افزایش قیمت تمایلات بازار نزولی است. بنابراین مقدار RSI افت می‌کند و به سطوح پایین‌تر می‌رسد، در حالی که قیمت رو به افزایش است و به سطوح بالاتر می‌رسد. در نتیجه احتمال افت قیمت زیاد است.
البته به خاطر داشته باشید که اختلافات RSI در جریان نوسانات شدید بازار چندان قابل اعتماد نیستند. به همین دلیل واگرایی RSI در بازارهای کم‌نوسان علمکرد بهتری دارد.
کلام پایانی
چندین فاکتور مهم هنگام استفاده از شاخص قدرت نسبی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند. مثل تنظیمات اعداد مهم (30 و 70) و واگرایی صعودی یا نزولی. با این حال همیشه باید در نظر داشته باشید که هیچ اندیکاتور تحلیل تکنیکالی 100% کارآمد نخواهد بود، به خصوص اگر به تنهایی استفاده شود. بنابراین معامله‌گران حرفه‌ای برای جلوگیری از دریافت سیگنال‌های اشتباه باید از شاخص RSI به همراه سایر اندیکاتورها استفاده کنند.
